Ελευθερία γνώμης

Τούτες τις μέρες κατά διαστήματα διαβάζω "Χαραυγή". Κυρίως ξεκίνησα από περιέργεια, να δώ τί λέει η "κυβερνώσα εφημερίδα" για το κακό που έφερε στον τόπο η κυβέρνηση που στηρίζει. Ανάμεσα στα διάφορα άρθρα κέντρισε το ενδιαφέρον μου μια δημοσκόπηση στην δεξιά κολώνα της διαδικτυακής παρουσίας της εφημερίδας, υπό τον τίτλο "Εκφράζω Άποψη". Προφανώς το "εκφράζω άποψη" έχει ως υποκείμενο την εφημερίδα. Αυτή "εκφράζει άποψη", υπό μορφή "ρητορικής" ερώτησης.

Η ερώτηση, όπως αυτή τίθεται, φανερώνει σαφώς τί σκοπό έχει η δημοσκόπηση: Πως δικαιολογείτε τις μεταλλάξεις ΔΗΣΥ στο Κυπριακό;. Και οι απαντήσεις που δίνει για να επιλέξουν οι αναγνώστες: α)Δικαιολογημένες; και β) Στηρίζονται σε μικροκομματικές σκοπιμότητες; Αν με την ίδια λογική άλλο έντυπο έκανε δημοσκόπηση για την έκρηξη στο Μαρί, η ερώτηση που θα έθετε μπορούσε να είναι: Ποιά είναι η πασιφανής ευθύνη του Προέδρου Δημήτρη Χριστόφια για την έκρηξη στο Μαρί; α) εξαιρετικά βαριά; β) ασήκωτη;

Ενδιαφέρον, όμως, έχουν και τα αποτελέσματα της εκφρασθείσας άποψης. Στο σύνολο των απαντήσεων 23,55% είπαν "δικαιολογημένες" και 33,38% "μικροκομματικές σκοπημότητες". Στο σύνολό τους αθροίζουν 56,93%...

Ημέρα 14

Με το ηλεκτρικό ρεύμα να διακόπτεται μέχρι και 4 ώρες στις 16 που είμαστε ξύπνιοι, με τα οχήματα της πυροσβεστικής να ουρλιάζουν κάθε μισή ώρα και να τρέχουν προς απεγκλωβισμό ατόμων από ανελκυστήρες, με τη θερμοκρασία και την υγρασία στα ύψη χωρίς την δυνατότητα χρήσης κλιματιστικών, τα οχήματα να μποτιλιάρονται στους κεντρικούς δρόμους λόγω μη λειτουργίας των φώτων τροχαίας, με τους υπαλλήλους στα γραφεία να εργάζονται πρακτικά εξάωρο και πεντάωρο και υπό τις καθόλου παραγωγικές συνθήκες "Σαχάρας", την ΑΗΚ να θρηνεί στα ερείπια του καινούριου της ηλεκτροπαραγωγού σταθμού στο Βασιλικό, την επίσημη Κυπριακή Δημοκρατία να εξαρτάται ενεργειακά από τις κατεχόμενες περιοχές της και τις άμεσες ζημιές στην οικονομία να ξεπερνούν τα 2 δισεκατομμύρια οι εκπρόσωποι του Ανορθωτικού Κόμματος του Εργαζόμενου Λαού που επειχειρούν να μας πείσουν ότι η κατάσταση που διαμορφώνεται μετά την καταστροφική έκρηξη στο Ματί δεν είναι δα και τόσο τραγική, όπως επιχειρεί η αντιπολίτευση να την περιγράψει, θα έπρεπε να γίνονται κόκκινα πανιά στα μάτια κάθε σώφρονα.

Κι όμως ακόμα υπάρχει κόσμος που διαλαλεί "ΨΗΛΑ ΤΑ ΛΑΒΑΡΑ" και συσπειρώνεται πίσω από τις γραμμές ότι στον κόσμο ξύπνησε η φασιστική διάθεση να κάνει "πραξικόπημα" για να ρίξει τον "κομμουνιστή" (όπως νομίζεί ότι είναι) πρόεδρο. Ώρες ώρες χαίρεσαι ότι ξύπνησε ο λαός κι η νεολαία...

Ανασήκωσε την πλάτη

"Ανασήκωσε την πλάτη κι απόσεισε τους Πενταδάκτυλέ μου" ήταν το τραγούδι μας πριν μερικά, όχι πολλά, χρόνια. Ακόμα και τότε, που ακουγόταν πιο πολύ τέτοιες μέρες αυτό και άλλα αντικατοχικά τραγούδια, μπορούσε κανείς να δει στο στίχο το "Ανασήκωσε (εσύ, μόνος σου) την πλάτη κι απόσεισέ τους (εσύ, μόνος σου)".

Σιγά σιγά, στα 37 χρόνια, με μηδενική διάθεση για οποιοδήποτε αγώνα, μέσα από τη βολή και την καλοπέραση που έδωσαν στον τόπο τα μετά την εισβολή χρόνια κρυφτήκαμε πίσω από την ρεαλ-πολιτικ, αισθανθήκαμε ότι υπάρχουν πραγματικότητες στο νησί και ότι αυτές είναι ανυπέρβλητες. Ή τουλάχιστον δεν αξίζει τον κόπο καν να οργανώσουμε ένα σχέδιο για υπερπήδηση των "πραγματικοτήτων" που θέτουμε στους εαυτούς μας.

Μια τραγωδία πρόσφατα ήρθε να αποδείξει περίτρανα ποιες είναι η πραγματικότητες που μας εμποδίζουν. Η βολή μας. Παρά την δυσχερή κατάσταση στην ηλεκτροδότηση μετά την καταστροφή του ηλεκτροπαραγωγού σταθμού, ήταν πολλοί, και νεότεροι και γηραιότεροι τους οποίους άκουσα με θλίψη να δηλώνουν "δεν μπορώ να ζήσω χωρίς το εαρ κοντίσιον μου".

Κάπως έτσι αφήσαμε τόσα χρόνια, όπως άρχισα με το τραγούδι, μόνο του τον Πενταδάκτυλο (και τον όποιονδήποτε άλλο πλην ημών) να βγάλει τα κάστανα από τη φωτιά. Έτσι κι αλλιώς εμείς φροντίσαμε να έχουμε λάβει στην ιστορία τον ρόλο της "μικρής Κύπρου" που είναι απλά και μόνο το μόνιμο θύμα παγκόσμιων πλεκτανών.

Διαδικασίες και υπευθυνότητα

Ένα από τα πράγματα που απέδειξε περίτρανα η πρόσφατη καταστροφή στον ηλεκτροπαραγωγό σταθμό με τους 13 νεκρούς είναι την προχειρότητα με την οποία τείνουμε να αντιμετωπίζουμε τα πάντα, αρνούμενοι ότι οι διαδικασίες και οι κανόνες αφορούν τις δικές μας περιπτώσεις. Γιατί στην πρόσφατη καταστροφή φάνηκε ότι δεν ακολουθήκαν ούτε οι λογικές και επιβεβλημένες διαδικασίες ασφαλούς φύλαξης του επικίνδυνου φορτίου, ούτε οι κανόνες διαχείρισης του φορτίου μετά την αποθήκευση, αλλά όπως καταδεικνύεται, ούτε οι κανόνες ασφαλούς προσέγγισης του χώρου της καταστροφής μετά. Θα είδατε ότι τα συνεργεία που έσπευσαν στην περιοχή δεν ήταν εφοδιασμένα ούτε με ειδικές στολές, ούτε καν με γάντια. Παρά μόνο 6 μέρες μετά το προσωπικό που φρουρεί τους χώρους της βάσης εφοδιάστηκε προληπτικά (!) με γάντια και μάσκες.

Και απορεί κανείς, γιατί; Για για όλα, την ανευθυνότητα, την προχειρότητα. Γιατί; Για όλα αυτά υπάρχουν σίγουρα και πάγιες διαταγές στο στράτευμα, και κανόνες στο υπουργείο εργασίας, και κανόνες στην ΑΗΚ, και στην Πυροσβεστική, την Αστυνομία, την Πολιτική Άμυνα. Σίγουρα έχουν πραγματοποιηθεί και ασκήσεις με την "εμπλοκή όλων των συνεργαζομένων τμημάτων" και είχαν δει με ικανοποίηση την αντιμετώπιση του σεναρίου της άσκησης οι ηγεσίες των τμημάτων. Όμως, στην πράξη τελικά τί εφαρμόστηκε από αυτά;

Δεν συνηθίζουμε, κακώς, ποτέ να ασχολούμαστε με κανόνες και διαδικασίες, από τα πιο απλά στα πιο σύνθετα. Και επειδή τα απλά, συνήθως, δεν έχουν συνέπειες ίσως επαναπαυόμαστε και για τα σύνθετα. Μπορεί να μην "χάλασε ο κόσμος" που ακόμα οι σημαίες 3 μέρες μετά τη λήξη του πένθους είναι μεσίστιες. Μπορεί να μην είχε τραγικό αποτέλεσμα που στις κηδείες ο Αρχηγός του ΓΕΕΦ (πχ) κατέθεσε στεφάνι μετά τις οργανώσεις και τις δημοτικές ομάδες. Μπορεί να μην χάλασε ο κόσμος επειδή ακόμα το ΓΕΕΦ στη σελίδα του δεν έχει ανακοινώσει ότι συνέβηκε το αιματηρό περιστατικό και πως η ΕΦ θρηνεί το χαμό του διοικητή του ναυτικού της και τα άλλα στελέχη και οπλίτες (και απότιση φόρου τιμής σε αυτούς), ούτε ότι παραιτήθηκε ο αρχηγός ΓΕΕΦ.

Παρομοίως και πριν από την έκρηξη. Την Τετάρτη μετά τις πρώτες εκρήξεις στα εμπορευματοκιβώτια έγινε σύσκεψη στη βάση για το θέμα. Ήταν η συσκεπτόμενη ομάδα δίπλα σε μια στοίβα εκρηκτικών υλών σε εμπορευματοκιβώτια και συνειδητοποίησε ότι τα εκρηκτικά άρχισαν αν εκρήγνυνται. Αλήθεια, πόσα από τα πρακτικά συντάχθηκαν την ίδια μέρα; Αν την ώρα της κρίσης Δευτέρα γίνεται το "προειδοποιητικό" μπαμ (γιατί τα εμπορευματοκιβώτια φαίνεται ότι προειδοποιούσαν πριν την μεγάλη έκρηξη), Τρίτη αποφασίζεις να κάνεις σύσκεψη, Τετάρτη κάνεις επί τόπου σύσκεψη, Πέμπτη γράφεις πρακτικό (ορισμένα πρακτικά γράφτηκαν και "από Δευτέρας") με τις οδηγίες και Παρασκευή καταλήγεις να γράφεις εντολές για δράσεις, οι οποίες θα εφαρμοστούν από Δευτέρας γιατί μεσολαβεί Σαββατοκύριακο, τότε μάλλον είμαστε τυχεροί που για την ώρα μόνο αυτό το κακό μας βρήκε.

Δεν επιχειρώ με κανένα τρόπο να συγκρίνω την αλυσίδα των παραλείψεων που οδήγησε στην μεγάλη έκρηξη με τα πιο πάνω παραδείγματα, απλά διαπιστώνω ότι υπάρχει παρόμοια αντιμετώπιση των πραγμάτων σε όλα τα επίπεδα, και για αυτό ευθυνόμαστε όλοι. Όλα ξεκινούν από ένα "δε βαριέσαι, άστο για μετά", ή "ας αποφασίσει ο άλλος να μην μπλέξω εγώ" των ατόμων που είναι επιφορτισμένα με την ευθύνη. Έτσι κι αλλιώς γνωρίζει αυτός που μεταθέτει τις ευθύνες του ότι η κοινωνία ποτέ δε θα του ζητήσει τον λόγο που δεν ενήργησε.

Ηθική Αυτουργία

Δεν ήταν ατύχημα, ήταν έγκλημα. Έγκλημα αδιαφορίας και ανικανότητας διοίκησης και διαχείρισης. Όπως επίτασσε η υποχρέωση της Κύπρου, αποφασίστηκε να κατασχεθεί μια τεράστια ποσότητα εκρηκτικών, που ήταν φορτίο πλοίου από το Ιράν. Ορθώς ο Πρόεδρος και τα ανάλογα τμήματα του κράτους προχώρησαν στην κατακράτηση του φορτίου. Αλλά από 'κει και πέρα, ήταν πολιτικές αποφάσεις που έλαβε ο Πρόεδρος και οι επιτελείς του αυτές που καθόρισαν τα τραγικά γεγονότα της 11ης Ιουλίου. Εσύ, Πρόεδρε και οι επιτελείς σου αποφάσισατε να τα αποθέσετε και να τα ξεχάσετε για 2,5 χρόνια δίπλα από την, ίσως, πιο νευραλγικής σημασίας ενεργειακή εγκατάσταση του νησιού. Τον μεγαλύτερο ηλεκτροπαραγωγό σταθμό της Κύπρου στο Βασιλικό. Εκεί βρήκατε να κάνετε μια εγκληματικά προχειρη απόθεση του επικίνδυνου υλικού μέσα σε εμπορευματοκιβώτια σε ένα χωράφι. Αρχικά λοιπόν ήταν η επιλογή εμείς να τα κρατήσουμε και να τα αποθηκεύσουμε "μέχρι πάρα τζει", μετά ο τόπος και κατόπιν ο τρόπος αποθήκευσης των υλικών.

Γιατί πριν φθάσει κανείς στο έγκλημα της φύλαξης του υλικού πρέπει να περάσει από την προηγούμενη απόφαση. Την επιλογή του χώρου απόθεσης του υλικού. Όπως φαίνεται στον χάρτη, το υλικό (2 χιλιάδες τόνοι εκρηκτικού σύμφωνα με τα έγγραφα της wikileaks) είχε τοποθετηθεί σε ένα χώρο μεταξύ των κτηρίων της ναυτικής βάσης και του ηλεκτροπαραγωγού σταθμού της ΑΗΚ. 300 και 400 μέτρα (!) μακριά από τις εγκαταστάσεις παραγωγής ρεύματος και τις αποθήκες καυσίμων της ΑΗΚ. Αν δεν είχες κάποιο σύμβουλο να σου πεί για τον κίνδυνο που αναλάμβανες με την απόφασή σου αυτή κύριε Πρόεδρε, τότε μάλλον έχεις επιλέξει κακούς συμβούλους. Και είναι σαφές από το μέγεθος των γεγονότων τότε (είχε εμπλακεί ο ΟΗΕ, οι ΗΠΑ, κλπ) ότι ήταν σε υψηλότατο επίπεδο, Προέδρου και υπουργών, που γινόταν η λήψη των αποφάσεων. Η απόφαση της αποθήκευσης του υλικού δεν μπορεί να αφέθηκε σε χαμηλόβαθμους τεχνοκράτες.
Και φθάνει κανείς αμέσως στο επόμενο λογικό σημείο. Πώς αποθηκεύονται τα εκρηκτικά; Στοίβα; Μέσα σε 98 στοιβαγμένα εμπορευματικιβώτια; Προσωρινά για 2,5 χρόνια; Η αναβλητικότητα της αναβλητικότητας... Γιατί το πιγκ πογκ των έγγραφων μεταξύ των κρατικών υπηρεσιών δείχνουν ότι η απόφαση να ανατιναχθεί με τόσο άδοξο τρόπο ο τόπος ήταν καθαρά πολιτική. Έγγραφα προς τα αρμόδια υπουργεία και τους υπουργούς υπήρχαν από την Εθνική Φρουρά, αλλά οι απαντήσεις από την πολιτική ηγεσία της κυβέρνησης ήταν ότι θα έπρεπε να πράγματα να μείνουν όπως ήταν για πολύ καιρό.

Είναι έγκλημα να θεωρείται και να αποδίδεται στην κακιά στιγμή, και τον μαύρο Ιούλιο το περιστατικό. Θα έπρεπε ολόκληρη η διοικητική αλυσίδα να χάσει τον ύπνο της, με πρώτο τον Πρόεδρο και τους γύρω από του, οι οποίοι με περισσό θράσος εμφανίζονται στην τηλεόραση αναιδώς να ωρύονται. Είναι τραγικό ακόμα και ως επιχείρημα κατευνασμού της κοινωνίας να παρουσιάζονται ως μεγαλείο ήθους οι παραιτήσεις των δυο, του υπουργού Άμυνας και του Αρχηγού ΓΕΕΦ. Αυτό έλειπε να μην είχαν υποβάλει και παραιτήσεις. Βεβαίως ο αρχηγός παραιτήθηκε αλλά είχε και το θάρρος να μιλήσει με τους συγγενείς και τους τραυματίες και να παραστεί στις κηδείες των θυμάτων.

Είναι απόδειξη οικτρής αποτυχίας των επιλογών του προέδρου της Δημοκρατίας η επιχειρούμενη από τον περίγυρο του (γιατί ο ίδιος μετά το συμβάν κρύβεται) αθώωση του Προέδρου λόγω άγνοιας και βλακείας. Δεν μπορεί να ισχυρίζεται το προεδρικό ότι ο Πρόεδρος δεν ήξερε για τα εκρηκτικά, δεν κατάλαβε την επικινδυνότητα της απόθεσής τους για 3 χρόνια δίπλα στο ενεργειακό κέντρο του νησιού. Ο Ο ισχυρισμός και μόνο των πιο πάνω από τους στενούς του συνεργάτες ακούγεται ως περισσότερο από ατράντακτη απόδειξη ανεπάρκειας και πολιτικής ευθύνης. Ως εκ τούτου η λύση της υποβολής της παραίτησης του και της ειλικρινούς του απολογίας για αυτά που έκανε και για όσα δεν κατάλαβε ότι πρέπει να κάνει, φαίνεται ως η μόνη ηθική για αυτόν έξοδος.